Stromende Beken – Update werkgroep 23 februari 2020

Voorafgaand

Na ruim een jaar van vergaderen, plannen maken, lobbyen en presenteren, kon de werkgroep “Stromende Beken”  eind vorig jaar eindelijk de handen uit de mouwen steken.
Niet om opnieuw in de pen te klimmen maar nu, uitgerust met gereedschap, het veld in te trekken voor het plaatsen van peilbuizen in het Heelsums beekdal.
Met behulp van deze peilbuizen kan namelijk het niveau van het grondwater in het gebied van de beken worden bepaald. Door over een periode van 2 jaar periodiek de niveaus op te nemen ontstaat inzicht of herstel van de beken mogelijk is.

Meetbuizen plaatsen

Onder leiding van Ecohydroloog Karel Hanhart van het bureau Eelerwoude zijn een aantal werkgroepleden in de afgelopen maanden druk bezig geweest om op diverse locaties in het stromingsgebied deze buizen te plaatsen. Volgens de deelnemers was dat een behoorlijk arbeidsintensieve klus. Als je dan bedenkt dat de molenaars in de 16e en 17e eeuw regelmatig de beken moesten onderhouden, krijg je een beetje voorstelling van het werk wat vroeg gedaan moest worden om al die papermolens aan de gang te houden.

” Plop instructie”

Begin deze maand, we spreken dan over februari-2020  was het dan zover dat gestart kon worden met het instrueren van de werkgroep. Want hoe bepaal je nu eigenlijk het waterpeil in een smalle, meters diepe buis ? Hoewel  geavanceerde ” slimme”  elektronisch meetopnemers op de markt verkrijgbaar zijn, is het in dit geval toch gewoon handwerk, namelijk met een meetlint. Goedkoop en gezond, want het gebied heeft 22 locaties en dat is een behoorlijke ” duurzame” klus en wandeling, kan ik inmiddels uit eigen ervaring melden. Het nauwkeurig bepalen van het niveau d.m.v. een ” ploppend”  geluid op het wateroppervlak van het gewicht aan het eind van het meetlint, vergde wel enige instructie en oefening. Gelukkig zijn we bij het verwerken van de resultaten, niet aangewezen op -19e eeuws papier en potlood – maar kunnen we gebruik maken van moderne registratiemiddelen zoals de ” VeldApp”  van de firma Verbelco uit Bennekom.

Debietmeting

Naast het opnemen van het grondwater peil werd ook het bepalen van het zogenaamde ” debiet”  geoefend.

Debiet is de hoeveelheid water, uitgedrukt in liters die binnen een minuut op het meetpunt voorbij stroomt. Thuis is het relatief eenvoudig om de hoeveelheid water uit de kraan te meten. Plaats een emmer onder de kraan. ( = ” spreng ” ) .  Zet vervolgens gedurende precies 1 minuut de kraan vol open en meet daarna na de inhoud. Dat is in een stromende beek toch iets gecompliceerder. Laat ik de uitleg beperken dat het bepalen van het stromingsvenster en een tijdschatting van een voorbij drijvend blaadje, voldoende informatie oplevert om een indruk van het debiet te verkrijgen. De schattingen werden in ieder geval getoetst door een meetspecialist van het Waterschap Vallei en Veluwe .De Heelsumse beek, bijna droog gevallen op een paar centimeter na, heeft op dit moment nog een debiet ca. 250 liter per minuut. Dus in de beek zwemmen, zoals sommige oudere werkgroepleden zich nog kunnen herinneren is er niet meer bij. Hooguit zwemmen er nog een paar verdwaalde stekelbaarsjes.

De eerste meetresultaten

Ondanks de flinke regenbuien van de afgelopen weken blijkt uit de eerste metingen dat we op de Veluwe nog steeds, als gevolg van de afgelopen droge jaren, een flinke achterstand in totale neerslag en dus in grondwaterniveau hebben.  Het ” watersysteem ” van de Veluwe kent wel een zekere vertraging maar als je ziet hoe ver het grondwater nu onder het maaiveld gezakt is, bekruipt je een onheilspellend gedachte.. krijgen we de beek ooit weer flink stromend ?  Laat ik in ieder geval afsluiten met de boodschap dat het aan de werkgroepleden niet zal liggen. Meten is …(z)weten.  

Bron: de werkgroep Stromende beken
Hans van der Wiel