De sterrenwandeling is een wandeling van ongeveer een uur in de Jufferswaard. Startpunt ligt bij het parkeerterrein aan de veerstoep waar zich het toegangshek en infoborden bevinden.
De sterren op de kaart zijn ongemarkeerde punten in het veld waarover hieronder korte informatie wordt verstrekt en waarvan extra informatie is te vinden in de Website. De desbetreffende info is te vinden door op de link (groen) onderaan de info per ster te klikken.
Renkums veer is sinds 2015 in de zomer weer in de vaart als voet- en fietsveer.
Tot 1973 was het een autoveer. Het werd na de bouw van de brug voor de A50 uit de vaart genomen omdat het toen niet meer rendabel was.
Zover bekend heeft het veer gevaren van 1709 tot 1973. In het begin was het een voetveer, later werd het een veeraak die ook vee en paard en wagens overzette. Uiteindelijk werd het een autoveer.
Naast de veerstoep van het autoveer in Renkum lag voorheen het zwembad, een stalen kooi in de Rijn waarin veilig gezwommen kon worden. Aan de kooi was een loopbrug en een plankier vastgemaakt waarop kleedhokken stonden.
Ruïnes van de steenfabrieken (vlamoven, veldoven en bijgebouwen).De schoorsteen is verbonden met de vlamoven Als je goed op de grond kijkt, zie je nog een smalspoor liggen. Met wagentjes werd de klei vanuit de uiterwaard, naar de droogbanen en vervolgens naar de ovens gebracht. Een paard trok die wagentjes en later was dat een stoomlocomotief. Veel dorpelingen vonden hier werk, ook vrouwen en kinderen. Het werk was zwaar en ze maakten lange dagen. Gelukkig is de kinderarbeid sinds 1889 verboden.
Deze steenfabriek werd in 1874 gebouwd en ook in 1944 verwoest. In Renkum stond de fabriek als de steenoven Pilo bekend.
Aan de overkant van de Rijn is nog een steenfabriek in bedrijf, evenals bij Kasteel Doorwerth. Wil je wel eens in zo’n karretje rijden? Dat kan aan de overkant in Heteren, bij de Gelderse Smalspoor Stichting
Steenfabriek in de Jufferswaard – Pilo
Het eiland is favoriet bij zwanen om te broeden. In de winter van 2006-2007 vloog er een zwarte zwaan binnen en daarmee veranderde het leven van het koppel witte knobbelzwanen drastisch.
De zwarte zwaan wilde partner worden. Een geduchte strijd van 3 jaar volgde. In 2007 verstoorde de zwarte zwaan de nesten van het witte paar, zodat er geen jongen kwamen. In 2008 verschalkte een vos minstens één jong van een nest van vijf.
Sinds 2011 is het een zwart-wit zwanentrio, waarbij de zwarte zwaan de vader is van 3 (2011) en van 5 (2012)jongen. In 2013 verdronk het nest bij hoog water begin juni.
Al in de periode van Tsjaikovski spraken zwanen tot de verbeelding, tegenwoordig vind je hun verhaal op internet via dit blog: zwanen-epos.
In maart 2021 is de zwarte zwaan “Zorro” gepakt door een loslopende hond en doodgegaan aan zijn verwondingen.
We zien in de Jufferswaard bomen waar de schors vanaf is getrokken. Ook zien we doorgeknaagde stammetjes en takken. Bevers zijn hiervan de oorzaak. De bever is een dagdier, in gebieden waarin hij regelmatig verstoord wordt is hij hoofdzakelijk ’s nachts actief. In onverstoorde gebieden laat hij zich voornamelijk ’s ochtends zien. Bevers zijn goede zwemmers. De bever kan tot vijftien minuten onder water blijven, een duik duurt meestal vijf à zes minuten.
De bever heeft een zeer uitgebreid strikt vegetarisch menu. ’s Zomers eet hij kruiden, bloemen, jonge scheuten van waterplanten, grassen en wortels. Hij eet ook alle delen van bomen en struiken. Hij heeft een voorkeur voor wilg, populier en ratelpopulier. De schors van de stam knaagt hij af met zijn vlijmscherpe tanden. Zijn tanden groeien almaar door, ze slijten door de tanden te gebruiken als gereedschap voor de bouw van hun burcht en een dam. ’s Winters eet hij meer twijgen en schors, ’s zomers meer groene plantendelen.
Vanaf deze plek heb je een prachtig uitzicht overzicht over de meanders in de Heelsumse beek. De beek vormde een natuurlijke begrenzing van de Heerlijkheid Doorwerth. Het pad gaat vanaf het bruggetje via de ten oosten van de Jufferswaard gelegen Noordberg verder het Heelsums Beekdal in.
Op de Noorberg werd vroeger recht gesproken en er stond een galg voor het uitvoeren van doodvonnissen. Er lag hier ook een zogeheten “gerichtsplaats” aan de rand van het rechtsgebied. Naar oud Germaans gebruik gold dat de terechtzittingen in de open lucht plaatsvonden. De gehangenen waren goed te zien vanaf de Rijn. Passerende schepelingen waren zo gewaarschuwd: pas op hier wordt recht gesproken en met de schout valt niet te spotten. De bijnaam van de Noordberg was daarom Moordberg.
De oorsprong van de Heelsumse beek lag ooit bij Terlet, midden op de Veluwe. De beek liep via het Papendal naar Renkum, waar de Wolfhezer beek zich erbij voegde. De Heelsumse beek was dus een echte zijrivier van de Rijn.
Het dal is altijd vol bedrijvigheid geweest: er zijn grafheuvels uit de prehistorie, in de Middeleeuwen lag er een klooster en verschillende kastelen(Rondeel Wolfheze, Warnsborn), en vanaf ca. 1550 kwamen er watermolens die zorgden voor industriële bedrijvigheid, in 1735 stonden er 8 papiermolens in het Heelsums Beekdal. De papierindustrie (Parenco en Schut) is er nu nog steeds.
De waterplassen in de Jufferswaard zijn ontstaan doordat de klei is afgegraven om er stenen van te bakken in de steenfabrieken in de omgeving.
Deze waterplassen dreigden te verdrogen. In 2005 heeft Staatsbosbeheer een duiker in de dijk tussen dit water en de Heelsumsebeek aangelegd. Nu worden ze gevoed met water uit die beek. Sindsdien is het aantal broedvogels aanzienlijk toegenomen, waaronder de Zomertaling, de Kleine Plevier, het Porceleinhoen, de Lepelaar. ’s Winters zie je hier massa’s ganzen en ’s zomers baden de koeien in het koele water.
Aan de nieuwe monding van de Heelsumse beek op het terrein van de Parenco is een vistrap gebouwd zodat de vissen uit de Rijn omhoog kunnen zwemmen naar de beek om daar te paaien.
Het gaat onder andere om de beekforel, de rivierprik en de winde.
