Ruud Schaafsma heeft ons meegenomen in het ontstaan en de geschiedenis van het Heelsums beekdal.
De stuwwallen van Wageningen-Lunteren, Lunteren-Oud Reemst en Arnhem-Doorwerth, die tijdens de laatste ijstijd zijn ontstaan, omsluiten de beekdalen van de Heelsumse en Renkumse beken.
De Heelsumse beek ontstaat bij de Posbank en stroomt uit in de Rijn bij de Parenco.
Vanaf ongeveer 1550 zijn er 10 papier- en korenmolens gebouwd aan de Heelsums beek die zijn aangedreven door water uit de beek.
In 1856 kwam Gerard Bilders naar Oosterbeek en samen met een aantal bevriende schilders vormden zij de Oosterbeekse school en maakten schilderijen van de natuur in het Heelsums beekdal in de open lucht.
De Jufferswaard maakte voorheen deel uit van de Heerlijkheid Doorwerth, voorheen Jonckfrouwenwaard, gelegen naast Redinchem aan den Rhin,
De heer van Doorwerth was een van de weinigen in Nederland die het recht had bandieten tot de doodstraf te veroordelen. Op “den oord” vond de rechtspraak plaats en deze plek is later genoemd de Noordberg.
Op de Noordberg stond een galg die zover bekend nooit is gebruikt maar een afschrikkende werking had op de omgeving.
In de Jufferswaard komen de Heelsums en Renkumse beek samen nadat het waterschap in 2015 de loop van de Heelsums verlegd heeft.
De Heelsumse beek stroomt door de Wolfhezer heide, een gebied waar bijna alle in Nederland voorkomende reptielen leven.
Ook de waterpinksterbloem groeit en bloeit in de Heelsums beek.
Het watervoerend houden van de beek staat of valt met onderhoud van de beekloop. Er is een werkgroep van het IVN die wekelijks aan de beek werkt. Daarmee voorkomen ze dat de beek helemaal droogvalt en de beekloop wellicht op termijn uit het landschap verdwijnt.
Binnenkort start er een nieuwe IVN wekgroep in de Jufferswaard om daar de zichtlijnen te herstellen en de restanten van de steenfabriek van Pilo bloot te leggen.
De werkgroep Stromende beken heeft een Meetrapport uit gegeven.