Bever in de Jufferswaard

De bever, Castor fiber, is een van de grootste knaagdieren van Europa en komt voor in Europa en Noord-Azië.

De bever heeft een brede, geschubde, horizontaal afgeplatte staart. De poten zijn vrij kort. De achterpoten hebben zwemvliezen. De kop is stomp en de oren en ogen zijn klein. De neus en oren kunnen worden afgesloten bij het zwemmen. Ook zit er in de wang een stuk weefsel wat de mond afsluit als het dier onder water knaagt.
Hij heeft een paar sterke oranje tanden die altijd doorgroeien. De vacht is geelbruin tot zwart van kleur. De meest algemene kleur is rossig bruin. 
De bever heeft een lengte van ongeveer 75 tot 90 centimeter en een lichaamsgewicht van 23 tot 38 kilogram. De staart is 28 tot 38 centimeter lang.
Bevers worden meestal zeven of acht jaar oud, maar ze kunnen tot wel vijfendertig jaar oud worden.

Bevers leven in kleine familiegroepen in de buurt van water. Meestal leven er zo’n vijf tot acht bevers in een groep, bestaande uit een volwassen paartje en hun jongen van de twee laatste worpen. Jongen blijven zo’n twee jaar in een familiegroep. De jaarlingen helpen bij het volgende nest.
Bij gevaar slaat een bever met zijn staart op het wateroppervlak om zijn soortgenoten te waarschuwen. De staart gebruiken ze ook voor het aanplempen van modder.
Bevers verraden hun aanwezigheid door de aanwezigheid van omgevallen bomen, bomen waarvan de schors is afgeschild, ondiepe kanalen, beverglijbanen en een burcht in het water. 

Beversporen in de Jufferswaard

Burchten

Bevers bouwen een burcht, bestaande uit een holle berg takken, die zich boven water bevindt. Een burcht kan 2 meter hoog zijn. De ingang van de burcht bevindt zich onder water en is daarmee onbereikbaar voor roofdieren. De burcht heeft meerdere kamers, een ‘natte kamer’, waar de bever het water uit zijn vacht schudt, en een droge nestkamer met houtsnippers op de vloer.
Om te rusten maken ze in de zomer vaak gebruik van een leger: een ondiep kuiltje aan de oever onder struiken of andere dichte begroeiing met platgelegde vegetatie of houtsnippers.
Bij hoogwater staan soms ook de hoogste burchten van de bevers helemaal onder water. De bevers moeten daarom dan ‘het dak op’. Je kan daardoor dan op sommige plaatsen bevers óp hun burcht zien liggen.

Dammen

Bevers leggen soms dammen en kanaaltjes tot zo’n 150 meter lang aan. Daarmee is de waterhoogte in de omgeving van de burcht te regelen, zodat dit constant op dezelfde hoogte blijft en de burcht niet onder water loopt. Ook wordt hierdoor het foerageer gebied vergroot.  Het bouwmateriaal van bevers bestaat uit stammen, takken, houtsnippers, modder en stenen. Bevers kunnen 100 cm dikke bomen vellen, een 25 centimeter dikke boom doorknagen doen ze in minder dan vier uur.
‘s Winters bevriest het water, waardoor bevers niet naar boven kunnen om te ademen. Om toch te kunnen ademen maken ze dan een gat in de dam zodat het water wegstroomt. Het water maakt zo plaats voor lucht.

Dilemma rivierprik of bever – artikel in Nature today van 08-12-2023 met filmpje van provincie Drenthe
over rivierprik.

Levenswijze

De bever is een dagdier, in gebieden waarin hij regelmatig verstoord wordt is hij hoofdzakelijk ’s nachts actief. In onverstoorde gebieden laat hij zich voornamelijk ’s ochtends zien. Bevers zijn goede zwemmers. De bever kan tot vijftien minuten onder water blijven, een duik duurt meestal vijf à zes minuten.

De bever heeft een zeer uitgebreid strikt vegetarisch menu. ’s Zomers eet hij kruiden, bloemen, jonge scheuten van waterplanten, grassen en wortels. Hij eet ook alle delen van bomen en struiken. Hij heeft een voorkeur voor wilg, populier en ratelpopulier. De schors van de stam knaagt hij af met zijn vlijmscherpe tanden.
Zijn tanden groeien almaar door, ze slijten door de tanden te gebruiken als gereedschap voor het neerhalen van bomen en het eten van schors. De oranje buitenkant van de tanden is ijzerhoudend en slijt minder snel dan het tandbeen erachter, zo houden ze het snijvlak vlijmscherp.
Ook gebruiken ze hun tanden voor het al zwemmend takken te verslepen. De kaalgevreten takken gebruiken ze bij de bouw van hun burcht en een dam. ’s Winters eet hij meer twijgen en schors, ’s zomers meer groene plantendelen.

Uit de klier tussen anus en geslachtsorganen komt castoreum, bevergeil.
Dit is een harsachtige substantie die vroeger wel verwerkt werd in parfum, sigaretten en vanille-ijs.
Voor de bever zelf is het ook van nut. Aan hun achterpoten hebben ze een extra zesde nagel waarmee ze het bevergeil door hun vacht kammen, zodat die droog blijft onder water.
Het bevergeil heeft een sterke lucht waarmee de bevers hun territorium afbakenen.

In tegenstelling tot de meeste andere knaagdieren houdt de bever ’s winters geen winterslaap. In de herfst legt de bever een voedselvoorraad aan, bestaande uit takken en stammen van kleine bomen. Deze verankert hij onder water, in de buurt van de ingang. Het koude water houdt de voedingswaarde van de schors langer goed.

Vanaf half april worden in een kamer in de burcht van de bever jonge bevers geboren.  De nestkamer ligt circa 20 cm boven het waterniveau en heeft een luchtgat.
Bevers hebben nestjes van twee tot vier harige mini-bevers. Al snel doen ze hun ogen open, maar voorlopig blijven ze nog binnen.

In de zomer komen jonge bevers, die in een hol of burcht worden geboren, naar buiten. Inmiddels zijn de meeste jongen zo oud dat ze af en toe de veiligheid van de burcht verlaten.

Bij het observeren van een burcht merk je vaak niet dat er jonge bevers aanwezig zijn. Ze houden zich goed verscholen onder de takken. Het gedrag van de oudere bevers kan je toch een idee geven of er jongen aanwezig zijn. Een enkele keer brengen zij voedsel naar de jongen. Je ziet dan een bever met kruiden of een tak met bladeren naar de burcht zwemmen en daar onderduiken. Dan mag je gerust aannemen dat er jongen aanwezig zijn. Andersom geldt dit niet. Je kunt uren observeren zonder voergedrag te zien terwijl er toch jongen aanwezig zijn. Wat de aanwezigheid van jonge bevers ook kan verraden, is geluid. Soms is het gespetter van spelende jongen onder de struiken te horen en met een beetje geluk kan je de jongen zelf ook horen. Jonge bevers produceren een hoog klagend, murmelend geluid.

Zes weken lang drinken ze moedermelk, daarna eten ze (water)planten en bladeren. Pas eind juni mogen ze op stap buiten de burcht.

Zogende beverbaby’s in Wageningen (Bron: Joop Spijker)

Video zogende beverbaby’s in Wageningen: https://youtu.be/OwzE7CiLswY

Bij de opvoeding en het verzamelen van eten worden de ouders geholpen door hun jongen van de afgelopen jaren. Net voordat het nieuwe nestje wordt geboren, verlaten de oudsten daarvan na twee of drie jaar de familie en gaan op zoek naar een eigen stek.

Waarom bouwt bever een dam: Het mysterie onthuld.

Bedreigingen

Bevers worden meestal zeven of acht jaar oud, ze kunnen tot wel vijfentwintig jaar oud worden. Hun belangrijkste natuurlijke vijanden zijn grote roofdieren, voornamelijk de wolf. Grootste vijanden zijn andere bevers, het zijn territoriale dieren.
Andere belangrijke doodsoorzaken zijn verhongering, verdrinking (in de winter, als het water plotseling stijgt en de dieren niet kunnen ontsnappen door het ijs) en auto-ongelukken.

15-06-2021 – Filmpje van bever in Renkum gemaakt door Karel Noy

21-04-2023 – Filmpje gemaakt door Karel Noy van Bever in Renkum

08-12-2023 – Dilemma rivierprik of bever – artikel in Nature today met filmpje van provincie Drenthe
over rivierprik.

25-07-2024 – Zogende beverbaby’s in Wageningen, filmpje https://youtu.be/OwzE7CiLswY

Bronvermeldingen:

• Wikipedia
• https://www.beversvandejufferswaard.blogspot.com
• Karel Noy fotografeert de Jufferswaard
• Nature Today – natuurjournaal 01-12-2023 / 12-08-2023/ 25-07-2024